Như số đông nhà Nho đương thời, Phan Văn Ái yêu nước nhưng không tham gia các phong trào kháng Pháp, mà chỉ bộc lộ ở những vần thơ. Khi thì ông tỏ lòng kính phục (Vịnh ba liệt sĩ), khi thì tỏ thái độ cứng cỏi và khinh ngạo những kẻ leo cao nhờ phục vụ đắc lực cho thực dân (Họa bài Ông phỗng đá của Nguyễn Khuyến).Ông cũng rất yêu mến cảnh thiên nhiên đất nước (Tuyên hành bát hiểm) và nơi thờ phụng tôn nghiêm của các vị anh hùng (Trấn Vũ miếu). Ngoài ra, ông còn là một dịch giả tài hoa. Ông đã tự dịch thơ mình và dịch Tỳ bà hành của Bạch Cư Dị[2].